پیشروی ایران در آسمان دانش‌بنیان؛

نخستین جت ۸ نفره ایرانی روی باند توسعه

ایران به‌عنوان یکی از معدود کشورهای در حال توسعه، گام بلندی در حوزه طراحی و ساخت هواپیما برداشته است. حالا با ورود بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان به پروژه ساخت جت ۸ نفره، این امید جدی‌تر از همیشه در حال تحقق است.

نسام – سرویس دانش بنیان؛ مهندس حسین شکری، دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان هوافضا، حمل‌ونقل و شهرسازی، در گفت‌وگوی اختصاصی با نسام، از جزئیات یکی از مهم‌ترین پروژه‌های فناورانه صنعت هوایی کشور پرده برداشت.

به گفته شکری، پروژه ساخت هواپیمای جت ۸ نفره هم‌اکنون وارد فاز اثبات فناوری شده و نخستین بخش‌های آن در نمایشگاه هوایی کیش ۱۴۰۳ رونمایی شده‌اند. وی با اشاره به اینکه طراحی و ساخت هواپیما جزو پیچیده‌ترین پروژه‌های فناورانه دنیاست، گفت: «این پروژه با اتکا به توان داخلی و همکاری یک کنسرسیوم از شرکت‌های دانش‌بنیان در حال اجراست و می‌تواند جایگاه ایران را در صنعت هوایی منطقه ارتقاء دهد.»

شکری با اشاره به فناوری‌های به‌کاررفته در این هواپیما افزود: «قطعات مهمی نظیر بدنه، سازه بال و تجهیزات اویونیکی ساخته شده‌اند و طراحی سامانه موتور در مرحله بررسی است. موتور این هواپیما یکی از چالش‌برانگیزترین بخش‌های آن به‌شمار می‌رود و به‌همین دلیل از همکاری‌های فناورانه بین‌المللی نیز در این زمینه بهره خواهیم برد.»

به گفته وی، استانداردهای سختگیرانه سازمان هواپیمایی کشوری بر پروژه حاکم است و همه قطعات و سیستم‌ها باید تأییدیه‌های رسمی را اخذ کنند. شکری تأکید کرد که مسیر دریافت مجوزهای قانونی آغاز شده و تعامل با نهادهای مرتبط برای تطابق با استانداردهای ملی و بین‌المللی در دستور کار قرار دارد.

وی در ادامه توضیح داد: «قیمت جهانی هر فروند از این رده هواپیما حدود ۱۰ میلیون دلار برآورد می‌شود، در حالی‌که هزینه تحقیق و توسعه، معمولاً سه تا پنج برابر این مبلغ خواهد بود. در این پروژه تلاش شده با کمترین هزینه و بهره‌برداری از دانش بومی، ابتدا به توسعه سامانه‌های تجاری‌شده برسیم و درآمد حاصل از آن صرف پیشبرد فازهای بعدی پروژه شود.»

در خصوص تأمین مالی پروژه، شکری از نقش محوری بخش خصوصی سخن گفت. به‌گفته او، هیچ بودجه دولتی به این پروژه تزریق نشده و سرمایه‌گذاری کامل آن تا این مرحله از سوی شرکت دانش‌بنیان مجری صورت گرفته است. البته معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری نیز آمادگی دارد در ادامه مسیر از پروژه حمایت هدفمند به‌عمل آورد، مشروط به تأمین منابع لازم.

یکی دیگر از نکات مهم این پروژه، مشارکت گسترده شرکت‌های دانش‌بنیان است. شکری با تأکید بر اجرای پروژه در قالب یک کنسرسیوم فناورانه، افزود: «تجربه ایران در ساخت هواپیماهای سبک ۲ و ۴ نفره و کسب برخی گواهی‌های بین‌المللی در دهه‌های گذشته، اعتمادبخش بخش خصوصی برای ورود به این پروژه بزرگ بوده است. اکنون نیز دو شرکت هواپیمایی داخلی اعلام آمادگی کرده‌اند که در صورت تکمیل پروژه و دریافت مجوزهای لازم، از این هواپیما بهره‌برداری کنند.»

این هواپیما که در رده هوانوردی عمومی تعریف می‌شود، ظرفیت پاسخ‌گویی به طیف متنوعی از نیازهای حمل‌ونقل هوایی را دارد. شکری در این‌باره گفت: «وجود ده‌ها فرودگاه غیرفعال در کشور، فرصتی استثنایی برای بهره‌برداری از چنین هواپیماهایی ایجاد می‌کند و می‌تواند نقش مهمی در توسعه متوازن منطقه‌ای و تسهیل دسترسی به مناطق دورافتاده ایفا کند.»

وی همچنین به نقش این پروژه در ارتقای روابط بین‌الملل نیز اشاره کرد و گفت: «ساخت هواپیما به‌دلیل محدود بودن فناوری آن در سطح جهانی، می‌تواند ابزار مؤثری برای دیپلماسی فناورانه باشد. ایران می‌تواند با اتکا به این توانمندی، جایگاه جدیدی در صنعت هوایی منطقه پیدا کند و حتی در قالب همکاری با کشورهای همسو، به‌سمت تشکیل کنسرسیوم‌های بین‌المللی حرکت کند.»

از نظر زمانی، پروژه ساخت این هواپیما حداقل به سه سال زمان نیاز دارد تا به نمونه پروازی برسد. شکری تأکید کرد که مشابه پروژه‌های جهانی، ممکن است این بازه زمانی با توجه به پیچیدگی‌ها و فرآیندهای اخذ مجوزهای بین‌المللی افزایش یابد.

در پایان، دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان هوافضا با ابراز امیدواری نسبت به آینده این پروژه، بر نقش نخبگان دانشگاهی در اجرای آن تأکید کرد. وی گفت: «متخصصان این پروژه از دانشگاه‌های تراز اول کشور انتخاب شده‌اند و این پروژه فرصتی برای به‌کارگیری ظرفیت علمی، مهندسی و فناورانه کشور در یکی از پیچیده‌ترین صنایع جهان فراهم کرده است.»